Veshja e grave shqiptare në rajonin e Medvegjës

Qazim NAMANI, Dr. Arkeologji/trashëgimi Kulturore

Instituti i Kosovës për Mbrojtjen e Monumenteve të Kulturës, Prishtinë

Abstrakt

Krahina etnografike e Medvegjës shtrihet në pjesën veri-lindore të Malësisë së Galabit. Malësia e Galabit ruan gjurmë të lashta të civilizimit me tradita të pasura të kulturës materiale dhe shpirtërore të popullatës autoktone dardano-arbërore. Motivet e shumëllojshme të qëndisura me simbolika mitike dhe kompozime të veçanta artistike dëshmojnë realizime të përkryera të mjeshtërisë burimore dardane gjatë etapave të ndryshme të historisë.

Kostumet e veshjes së grave të rajonit të Medvegjës pasqyrojnë traditën e lashtë të shprehjes estetike, duke nxjerrë në pah elementet më të lashta dhe domethënëse të artit tradicional që nga parahistoria, Dardanisë antike e deri në ditët e sotme.

Motivet e artit popullor të shprehura te kjo veshje janë ngushtë të lidhura me historinë e rajonit dhe me dukuritë tjera kulturore dhe artistike të popullatës autoktone arbërore të kësaj treve. Burimet historike dhe zbulimet arkeologjike na kanë ndihmuar që të ndjekim gjurmët e shprehjeve artistike të ornamentikës së lashtë me motive gjeometrike, të kombinuara me simbole astrale, mitike dhe motiveve tjera të ndryshme që e bëjnë këtë veshje të veçantë dhe me vlera shumë të larta etnografike.

Motivet e qëndisjes te kjo veshje, ngjasojnë në çdo detaj me veshjen karakteristike dhe aristokrate të zbuluar në mozaikun që i përkiste perandoreshës Teodora e cila ishte bashkëshortja e perandorit bizantin Justinjan, për të cilin dihet se ishte me origjine dardane dhe atë pikërisht nga rajoni i Medvegjës së sotme.

Fjalë kyçe: Medvegja, Malësia e Galabit, Dardani, Arbëror, Autoktone, Teodora, Justinian, Etnografike, Ngjyra, Art, Mjeshtër

The Wearing of Albanian women’s in the Medvedja region

Qazim NAMANI, Dr. Archeology / Cultural Heritage

Kosovo Institute for the Protection of Monuments of Culture, Prishtina

Abstract

The ethnographic province of Medvedja it lies in North-eastern part of Malesia e Galabit. Malesia e Galabit retain ancient traces of civilization with wealthy traditions of material and spiritual culture of autochthonous Dardan-Arborean population.A varied of motives embroidered with mythical symbolism and special artistic composition prove us perfect accomplishments of Dardanian source skills during the various stages of history. Women’s dress of Medvedja represent the ancient esthetic tradition exponent pointing out the ancient meaningful elements of traditional art since prehistoric time antique Dardaniaand continuous until nowadays. The motives of popular art those dresses are closely related with the history of this region and with other cultural and artistic phenomena of autochthonous population of Arberia on this area. The historical sources and archeological discoveries helped us to follow the traces of archeological expressions of ancient ornamentals and geometric motives, combined with astral symbols, mythical and others different motifs that makes these dresses very special and with very high ethnographic values.

The knitting motives of these dresses, resemble in every detail with aristocrats and characteristic dresses discovered in the mosaic which belonged to empresses Teodora, who was the wife of the Byzantine Emperor Justinian, for which it is said that it was with Dardan origin and came from the region of Medvedija.

Keywords: Medvegja, Malabia of Galab, Dardania, Arbëror, Autoktone, Teodora, Justinian, Ethnographic, Color, Art, Master